THE SANTALS

Jạstikae ho̱ṛko baḍea je̱ sunna reaḱ mane do̱ kana “cet́ hõ̱ baṅ”. Menkhan noṅkan katha do̱ baṅ kana. Sunna do̱ “cet́ hõ̱ baṅ” do̱ baṅ kana. Noa do̱ mit́ṭe̱n barabạri no̱mbo̱r (Balance number) kana. khạjuk “0” (Sunna) cet́ hõ̱ baṅ tahe̱n khać to̱be̱ “-” (Ghaṭaote̱) no̱mbo̱r ce̱daḱ menaḱa, sunnare̱ ge no̱mbo̱r mucạt́ koḱa. tinre̱ mit́ no̱mbo̱r ge – ar + rupre̱ tahẽ̱na unre̱ onakin no̱mbo̱r do̱ sunna yạni barabạri hoyoḱa. Je̱leka- -1+1=0. No̱ṇḍe̱ -1 ar +1 do̱ barabạri gea. -1+2=0 do̱ baṅ barabạria, +2 do̱ -1 kho̱ć 1 bạrti gea. -2+1 hõ̱ baṅ barabạria cedaḱje̱ -2 do̱ +1 kho̱ć -1 bạṛti gea. Noa katha do̱ mit́ṭe̱n pạrtulte̱ ạḍi napaete̱ bujhạḱa. tinre̱ mit́ṭe̱n ho̱ṛ jãhãe ṭhe̱ć kho̱ć 1000 karjae to̱be̱ uni ho̱ṛ do̱ – (Ghaṭao) menaḱ taea mane -1000. O̱ko̱e ho̱ṛ karjae e̱makan uni ho̱ṛ ṭhe̱ć do̱ + (Jo̱ṛ) menaḱ taea mane +1000. Karja hatao ho̱ṛ mit́ dhao̱ 500 ruạṛ keda yạni +500 ruạṛ keda, menkhać karja baṅ barabạrile̱ntaea. Karja hatao ho̱ṛ ṭhe̱ć ṅit hõ̱ -500 menaḱa. Ar mit́ dhao̱ 500 paesae ruạṛ keda yạni +500 ruạṛ keda. Bar dhao̱ +500+500 kae̱t́e̱ ruạr keda yạni +1000 ruạṛ keda. -1000 karja rupre̱ hatao̱leda ar +1000 karjae ruạṛ keda. Ńito̱ḱ do̱ karja do̱e “0” (Sunna) yạni barabạri kada. Onate sunna do̱ BARABARI kana.