Cando do̠ ńe̠l-ńe̠ltege co̠ṭ curạ lugu buru ḍhiprey danaṅena. Ńeto̠ḱ ḍhiṕ kuḍạm kho̠n araḱge daraṅ daraṅ rãt serma ṭuṅgạu se̠ć tuń rakaṕkana. Cẽ̠ṛẽ̠ ciprut́ hurlạu-gurlạu akoaḱ jirạuoḱ jaega se̠ćko uḍạu ruạṛo̠ḱkana. Ar nho̠te gupiko hõ̠ gại ḍaṅgra bhiṛ-bhiṛ oṛaḱteko piḍgạu ạguet́koa. Kulhi dhuṛi onka uḍiạḱkana; culhạ dũhạ̃ são milạukate ńut́ge oṛaḱko cetante guḍ guḍạuoḱkana. Gidrạ do̠ kulhire hạ̃sgeko khilḍoḱkana. Kạti-kạti, suntu gutuć, dhapa-dhapa, itiń bitiń, be̠t́-be̠t́, nana parkar khilo̠ḍ o̠ko̠eṭaḱ baṅe̠m ńe̠lko! Mit́ barea taṛam ke̠ṭe̠ć gidrạ do̠ ḍhibạ-ḍhabe kulhi hanasa nhoasa khiṭi-khiṭi landaoateko ńir paro̠mo̠ḱkana. Hahaṛage, bo̠ho̠ḱ kaṭa mit́ do̠mte lahaḱkantakoa. Bhindạṛo̠ḱkanre hõ̠ baṅko raḱeda bickom ar te̠t́geko caṭmaṭaoḱkana. He̠rme̠t́ dipil gidrạ do̠ khiṛ khiṛ gateḱ ạḍi tạpisko sạrdiakada. Sereńe̠dako;

Khạrạire khạraire bãbṛẽko ge̠le̠ćakada

Haṭaḱleka sakamakan 

Ḍạlićleka bahaoakan

Burbuduluć cũṭĩạ̃ cãṇḍbo̠l khiṛ khiṛ khiṛ.

Ạḍi tạpisko jomkaoakada. Rạskạ reaḱ nasate bulakan jel ho̠po̠n lekako kocoṛeda. Jãhã tinạḱ kaṛaṅ ńut́e talo̠ṕ e̠se̠t́etkanre hõ̠ gidrạkore jahan eskar ar bo̠to̠r reaḱ cinhạge baṅ ńe̠lo̠ḱkana, bicko̠m poṇḍge purui-purui jạsmin baha leka ḍaṭa ńuhum ńutre jhalkaḱkan takoa.  

Kạdru buḍhi hạni kaḍa kuḍu ńũṛũ ḍibiạwnate kulhi pinḍạ seće oṇḍokena. Pinḍạre menaḱ jante dhiri kuṭhạre ṭenḍarkate cucuṅghuće duṛuṕena. Bo̠ho̠ḱ ṭe̠ṛha macha kate tho̠ṛa hutmạ hutmiate muluć muluće landa jo̠ṅkana. Bãkhẽṛedae, “Haere gidrạ unạḱ ńuhumenre hõ̠ bako bo̠to̠ro̠ḱkan. Biń kidiń cekatepe ńe̠l oromkoa, bape kãṛgo jo̠noḱa!” Gidrạ do̠ arsal ńe̠lte artet́geko khidkhidạuoḱkana. Cho̠ṭrae bạpuṛić gidrạ do̠ marsal ńe̠lte ḍhibạ ḍhabe dibiạ ṭhene dạṛ sorrena. Ńe̠lme ạlbudạha gidrạ, joloḱ bạtiye jhạpṭạu ĩṛĩć keda. Loyenae. Kạumãue raḱkeda. Kạdru buḍhi ãṭ aṛaṅtey ho̠ho̠ keda, “Maya hijuḱpe gidrạ do̠e lo̠ go̠jo̠ḱtapea.” Cho̠ṭraeaḱ tire ḍibiạ sunum chilkạuente jo̠jo̠m ti reaḱ bale harta baphao ạlu leka po̠ṭaḱentaea. Kulhire e̠ne̠ćkan gidrạ Cho̠ṭrae ńe̠le̠ lạgit́ te̠ro̠m lekako thubruena. 

 Gidrạ khilḍo e̠ne̠ćko hapeyente ńeto̠ḱ sũć sãć eskar ạikạuoḱkana. E̠ke̠n kulhi mucạt́ oṛaḱre thoṛagan hayam hayam aṛaṅ chaḍa ce̠t́ hõ̠ baṅ ańjo̠mo̠ḱkana. Pase̠ć oṛaḱre dakako isin baṛaket́te ho̠ṛko kedoḱko sạrdiakana. Kedoḱ mo̠ko̠ńṅkate nahaḱ dinạm lekage kulhi se̠ć ho̠yo̠ṅo̠ḱko onḍoṅo̠ḱa. Me̠nkhan kulhi mucạt́ oṛaḱre aṛaṅ bại-bạite ḍheroḱkan do̠, khane lạṛhại leka ar khane jeraḱ leka. Bujhạuoḱkana Bale Baha eṅgat́ apat́ baha po̠ro̠b reaḱ sare̠ć bare̠ć do̠ja mo̠ja teheń hạbićkin re̠ńje̠t́kangea. Ado̠ ro̠ṛ ma lạṭu ho̠ṛaḱ lekama baṅ, bicko̠m nanha patla ṭe̠ṛe̠ń. Bale eṅgat́ tho̠ṅ bae sereńkana! Lạiako kathae Bale eṅgat́ do̠ ạḍi naconiạ kuṛi. Juạne tahẽkanre goṭa khaprajola ḍhipure kạmikan ho̠ṛko sereń kuṛi ńutumtegeko baḍaeakade tahẽ̠na. Ńindạ jo̠kho̠neko ruạṛa ḍhipu kho̠n, Pạḱpaṛa, Sitạgaṛ, Bathanṭolaren ho̠ṛko do̠ uniaḱ sereń ańjo̠mtae lạgit́ tala ńindạ hạbić ipilko lekhakoa. Chamḍa latar daḱ lu ghaṭ ać mo̠to̠ tegey so̠hana. Ona siktege Kạru haṛam do̠ Bale eṅgate kiminakadea.

 Ńe̠lme aćkage aṛaṅ do̠ bosop se̠ṅge̠l leka dhau maraoena. Bale Baha, jo̠jo̠m tite barahi babe̠r he̠rme̠t́kate ar leṅga tite putli bande muṭiạu kate goṛa duạrte kulhi se̠će ńir oḍokena. Sahẽt́ topago̠ḱ tuluć raḱ are̠ ro̠ṛeda, “Iń ạsulińre jo̠ṛa hạti ạsulakat́kin lekape ạikạueda. Ińaḱ mit́ bitạ laćre dana, jạnić apeaḱ lać kho̠n jo̠m daka soḱ oḍoṅe̠t́ lekape ạikạueda. Jo̠ko̠, bam ạsul daṛeạńkhan cedaḱem dhĩṛũ kedeńa? Janam toragem limbạt́ go̠ćliń khan honaṅ noṅkan halo̠t́ do̠ bạń ńe̠lkea…” Ko̠so̠t́-ko̠so̠t́e raḱeda. Tawaḱ tipiń jiwi do̠ hiḍir hirdạni. Ona kaṛaṅ ńutre, Bale Bahawaḱ raḱ serma silpińre tarko kate tala kulhi mạńjhi chaṭka hạbić tarko hijuḱkana. Bạpuṛić gidrạ ce̠t́ lekan bisan sartey tuńakana do̠ atoren ho̠ṛ baṅko baḍaea. Eken be hirlạ raḱgeko ańjo̠meda.

Mạńjhi chaṭkare, juạn koṛa kedoḱ baṛa kate dĩuhạ̃ lalṭenate tas gateḱko sạrdiakana. Khe̠ndle buḍhi (Bale Baha go̠ṛo̠mtet́ buḍhi) nạnḍri o̠ṛe̠jo̠ḱ leka ceten kulhi seć kho̠ne ho̠ho̠ keda, “ Maya hijuḱpe nui ḍạn ạimại mae lo̠ho̠mo̠ḱ lạgit́.” Ar lạṕ lạbo̠ḱkan ḍibiạ saṕkate Bale Baha tamkha tạmkhie khudạu oḍoḱkedea. Bale Baha, go̠ṛo̠mtet́ buḍhi oḍoḱ baṛaḱtege riạḱ riạḱ baṛge cetan kaḍlaḱ matko̠m dare se̠će ńir rakaṕena. Seta hõ̠ ńeto̠ḱ be̠ bạṛić bhoḱate Bale Baha tayo̠mteko phạnṭil calaḱkana. Khe̠ndle buḍhiaḱ kạumạu ar setawaḱ bhoḱ tophat ńindạre onka ạnạṛi ańjo̠mo̠ḱkana, ti janga reaḱ uṕ rub-rubu utạrena. Sanam ho̠ṛ oṛaḱ kho̠n kulhiteko ńir oṇḍokena. Tas gateḱ koṛa dhãoṛã dhạ̃uṛĩ diuhạ̃ lalṭen teweńkate kulhi mucạt́ Bale Baha takoaḱ chaṭka sećko ńir rakaṕena. Bale Baha eṅgat́ apat́ do̠ teheńge peṛaḱ kho̠nkin ruạṛakante bo̠ko̠t-bo̠ko̠t tạpisge menaḱkinạ. Maya nạ̃ṛĩ sutạm, hạnḍi nasate bulakantạkina ar ona karo̠ntege paseć ho̠po̠n era takin reaḱ go̠ro̠j hõ̠kin deawakada. 

Bale Baha do̠ mit́ṭen huḍiń ar nacar gharo̠ńjren kuṛi. Gharo̠ńjre e̠ke̠n mõ̠ṛẽ jo̠nge menaḱkoa. Eṅgat́-apat́, go̠ṛo̠mtet́ buḍhi, Bale Baha aćtet́ge ar ać kho̠n kạṭić mini. Mini do̠ bar serma ren. Bale Baha do̠ nahaḱ nes kunạmitege ge̠l pe serma rene hoyoḱa. Oka hiloḱ Bale Baha noa dharti reaḱ pạhil marsale ńe̠l keda unhillo̠ḱ onkoaḱ sạṛim ḍho̠l rahaṛ leka guḍ-guḍ saḍelena. Duṅgut́ duṅgut́ ho̠ṛ uniaḱ bukạ suṛạ jo̠jo̠mko he̠ćlena. Uniaḱ janamo̠ḱ, gharõ̠ńjren lạgit́ ạḍi go̠ro̠b. Bale Baha pạri barag hulạs rạskạ dulạṛ marsal sandes dipil kate gharõ̠ńj talare bale muluḱ cando lekae upelena. 

Huḍiń kho̠nge Bale Bahawaḱ so̠bhab mejaj nipuṭ. Hukum batawan. Caco taṛam seṛãetege somaj reaḱ ạri-cạli do̠ khạṭitegey orom keda. Peṛa pạrbhạ, lo̠ṭa daḱ ḍo̠bo̠ḱ jo̠har man mano̠t emako do̠ uniaḱ mãyãmrege. Sạgại do̠ umạr ńe̠ltege ṭuń martey pachnaoa. Bhage hunạr ar gun punte kisạ̃ṛ. Jaoge phạriạ muṭhạn ar muluć me̠t́hã. O̠lo̠ḱ Paṛhaḱre hõ̠ ạḍi hũsĩạr. Bale Bahawaḱ noṅkan so̠ro̠s bebohar ńe̠ltem me̠nkea je̠ mit́ din hiloḱ nui gidrạ somajren marsal bạti lekae jhalkaoḱa. Tinre ato iskul khone pas onḍokena, Kạsturbare eae kilạs reye bhurtiena. Menkhan Kạsturba iskule calaoen sermage ac go̠ṛo̠mtet́ haṛam(Niru haṛam) do̠e benḍaoena. Bale Baha me̠t́ ńe̠pe̠l oṛaḱteko ạgu kedea menkhan baṅko idi ruạṛ ledea. Nasa halo̠tte pase̠ć, eṇgat́ apat́ ho̠po̠n era tạkinre juluḱ bạti bankin pachnaoleda.

Bar pe̠ serma paro̠mena. Bale Baha takoaḱ gharõ̠ńjre haro̠n ko̠sṭo̠ he̠ćena. Eṅgat́ apat́ sunḍi godam reaḱ rajdhạnire kạuḍi jomakin ḍher idi keda. Noṅkate sanam sakam care̠ć hõ̠ kin simbạṛ cabakeda. Gharõ̠ńj reaḱ ce̠t́ do̠sa, ona reaḱ jãhãn to̠lasge baṅ. Jo̠kho̠n Bale Baha go̠ṛo̠mtet́ haṛame tahẽ̠kana, gharõ̠ńjre ce̠t́ hõ̠ baṅko ṭonṭalena Menkhan ńetoḱ onka ńe̠loḱkana gharõ̠ńjre mit́ṭen eskar reaḱ lo̠lo̠ ho̠e paṛaoakana. Gharõ̠ńj reaḱ gulạnḍ ciṭạr jạrḍi o̠ṛe̠ćena. Ce̠t́ go̠ṛo̠mtet́ haṛamge gharõ̠ńj reaḱ bạndi murại do̠e gugu tora keda? Se̠ unie danaṅente gharõ̠ńjre hado̠s reaḱ se̠ṅge̠l monḍuḱ-monḍuḱ ńit́ hõ̠ joloḱrege menaḱa. Noa reaḱ jo̠bab emoḱ tinạḱ alga unạḱge muskila.

Baṅdo likhạge onka ar baṅdo manwage nij lạgit́ likhạ bon o̠le̠t́ noakin pachnao do̠ unạḱ baṅ algaoa pase̠ć. Nhote Khe̠ndle buḍhi hõ̠ khudni barag dinge haṇḍe nhaṇḍe. Khendle, dạrgin buḍhi hõ̠ kantey ạḍe paseren ho̠ṛ do̠ be̠s tegey baḍaeakat́koa. Ar Bale Baha ńutum jãwãe hõ̠e nolao harawakat́koa. Khe̠ndle buḍhi goṛo̠mtet́ kuṛie metaekana, “Henda na, go̠ṛo̠mme haṛam ạḍie as lena bapla amaḱ ńel. Menkhan… Cando Babaren maṇ̇gaṛ gupikoko ko̠me̠nte go̠ṛo̠mme haṛame hohoadea. O̠ko̠baṛae iń hõ̠ń ńe̠l tiog co̠ baṅ, onateń metamkana ńeto̠ḱrege jãwãe do̠ bon ńe̠l kusikoḱa. Baplare jãhãlekan sasta masta sạṛi tho̠ńiń paṛaoḱgea. Go̠ṛo̠m gidrạwaḱ bapla ńe̠l oṭokaḱ do̠ sạmạni bhạg reaḱ katha.” 

Go̠ṛo̠mtet́ buḍhiaḱ katha ańjo̠m kate Bale Bahawaḱ mẽ̠t́re mẽ̠t́daḱ biriń birińena ar bale hesaḱ ḍo̠ḱ ṭuṅgạukate luṛi jo̠ro̠ḱ leka, gaṛdhage mẽt́daḱtae jo̠ro̠ena. Daḱ obhao jalate baha sakam to̠lmo̠jo̠ḱ leka purṭhạu muṭhạntae mulinena. Unạḱ nico̠ṛ umạrre unạḱ maraṅ bhar hatao do̠ Bale Bahawaḱ hudis kho̠n ạḍi sạṅgiń. Ar sạrige Bale Baha cintạ reaḱ kho̠ko̠ misinte dhiri lekae rit́ ge̠je̠re̠na. Caco ke̠ṭe̠ć ro̠no̠ṛ sẽṛãe o̠ḱte̠ reaḱ landa katha teheń aćaḱ mẽ̠t́ samaṅre purṭhạuge gurlạuoḱkana. 

Mõ̠ṛẽ̠ jaegare jãwãeko nolaoadea, me̠nkhan mit́ṭen hõ̠ bae aṅgo̠ćlet́koa. E̠ke̠n niạ kathage bar bare jobab keda, “Unạḱ nicoṛ dare kho̠n cekate jo̠ baha do̠ń asko̠ḱa. Tehe̠ń apeaḱ kathań ańjo̠mlere, e̠ke̠n mit́ dinge sukte pasećpe jạpit́kea. Menkhan iń jindgi bhor to̠go̠ć ḍaṭawate mẽ̠t́daḱ jo̠t́ hoyoḱtińa.” Ikạń kho̠jo̠ḱa ińgạńtiń ṭhe̠n are̠ cando aćaḱ kukhire jagae emadiń lạgit́. Iń janamińrey tạklipen lạgit́, Aćaḱ ho̠bo̠rrey go̠cha ańjleakadiń lạgit́, ko̠ṛam towarey je̠mbe̠t́akadiń lạgit́, menkhan ńeto̠ḱ baplaḱpe ạcuyidiń katha do̠ bo̠rme bo̠rmere hõ̠ bạń aṅgo̠ća. Noa dhạrtire e̠ke̠n baplaḱ lạgit́ do̠ pase̠ć bạń sirjạo ocoakana. Cado Babawaḱ ạḍi maraṅ bhar ińre menaḱa. Ar pase̠ć uniaḱ bhar purạuge jive̠do̠ḱ reaḱ aso̠l mane do̠.

Khe̠ndle buḍhi, Bale Bahawaḱ mit́ kuṭrạ katha hõ̠ bae luturat́taea. Uni lạgit́ Bale Bahawaḱ katha michạ ar dhiri baphao barag. Khe̠ndle buḍhi bare bar go̠ṛo̠mtet́ kuṛi noa kathae ańjomadea, “Kạṭić umạrrege bhage jãwãeko ńamo̠ḱa, umạrtem ko̠ce̠lenre cele hõ̠ baṅko puchạu mea. Eke̠n dare sakam lekam palo pạṭiạgo̠ḱa. Ar hõ̠ kạṭuṕ uduḱate katha joṛaoatey metaekana; ańjo̠makat́ geam tho̠ṅ? Bahare rasa tahe̠n bhorge ńe̠le̠ te̠ro̠m do̠? Baha rasa sạkit́ena me̠nkhan biṭire cele hõ̠ baṅko mo̠neama. Unạḱ khe̠t́ baṛgete kisạ̃ṛ jãwãinń uduḱat́mea menkhan cele hõ̠ bam kusiat́koa. Ce̠t́ lekan baba ho̠ṛre bo̠lem jãwãeoḱa nahaḱ.? Bale Baha ce̠t́e cekaea bujge baṅ. Go̠ṛo̠mte̠t́ buḍhiaḱ ro̠ṛ ańjo̠mte luturko tiṅgit́entaea. “Buḍhi, ińaḱ jibo̠n baha rasa so̠ṅge mạt bam juria” ãṭ aṛaṅte Bale Bahae ro̠ṛ keda. Ńe̠lkom Bahamuni, Suruj, Sona, Sạntitako c̠e̠t́ dosare henaḱkoa. Onko ma ar hõ̠ iń kho̠n mit́ bar sermako kạṭićge. Cekate hale ḍhale tale bạ̃gṛạ̃ḱ leka doko ḍho̠ḍro cabaoakana? Onkoaḱ ho̠ṛmo̠re ma jạnić daḱ cetan puraini baha leka rasa tãhẽ̠kan. Onate pohaḱ sikrege jãwãeko ńamakat́ko. Cekateko sạkit́ena ńetoḱ? Iń do̠ ro̠ho̠ṛ cạṭạinire o̠mo̠nakan baha do̠ baṅ, bićkom manwi kạnạń. Cạṭạini kho̠n ãṛgo kate jiwianaḱ hasareń ro̠ho̠e daṛeaḱa. Ar ḍhe̠r jo̠ ariń baha daṛeaḱa. Me̠nkhan baha dare do̠ nijte ce̠t́ hõ̠ bae ceka daṛeaḱa. Judi ro̠ho̠ṛ o̠t hasare ńurena, po̠ṭko̠jo̠ḱ to̠ra nase setoṅtege rańjaoḱa. 

Unạḱ nipuṭ hudistae Bale Bahawaḱ me̠nkhan go̠ṛo̠mte̠t́ buḍhiaḱge bujhau daṛe ko̠mena.

Bale Baha gharõ̠ńj reaḱ hukum bae ańjo̠mle̠t́te ạḍi ãṭko chiṭkạlkedea. Iṅgat́ apat́ hạnḍi hõṅgo̠rkate sara dinkin bho̠ko̠ṛ bho̠ko̠ṛadea. Khe̠ndle buḍhiaḱ tho̠tna ma sim raḱ ńindạ khon ḍhinki jante leka. Bale Baha lạgit́ gharõ̠ńjre buḍhiaḱ basge ẽṭka sikiṛ barag. Gharõ̠ńj reaḱ kumạya dạstur ńe̠lte Bale Bahae ạluạ busạḱena. Dhạrti jibo̠n reaḱ no̠ro̠ḱ so̠ṅge lạṛhạe lạgit́ ar daṛe do̠ bạnuḱanaṅ. Sãhẽ̠t́ lo̠lo̠, koṛam o̠ṛe̠ćentaea. Chin chạturenae.

Bale Baha bae baplaḱa onkan katha do̠ baṅkana. Bićko̠m bae joaoakana. Uniaḱ men, “Kuṛi gidrạwaḱ jibonre lilkạr heṛan maraṅgea. Bin ạkil hame̠ṭte ona lilkạr soṇ̇ge lạṛhạire khạṭige haḱraoa.” 

Bale Baha e̠ke̠n nij mo̠to̠ lạgit́ do̠ pase̠ć baṅ bickom ato ṭola lạgit́ sãota somaj lạgit́ darakan piṛhi lạgit́ gharõ̠ńj reaḱ bebuj mo̠tlo̠b birude lạṛhạekana. Bale Baha, aćaḱ rạput́ mo̠ne kecaḱ jiwi ańjlekate tinạḱ din ado noa muhimre do̠e ṭuṇḍạṅa? Aemae ganḍonena. Hudis reaḱ balbal daḱte khicạ ho̠ṛmo̠tae lo̠ho̠t́ lamjaḱena. Duk reaḱ kạriḍaṅ ńutre hạtṛạu baṛaere mit́ kuṭrạgan so̠po̠ho̠t́ ńam leka hõ̠ bae ạikạu leda. Guni bhabienae, “E̠nte̠ noa jibonre hõ̠ sạdhinte jive̠do̠ḱ reaḱ ḍaharge baṅkhan taṛamạń okase̠ć? Mit́ṭen manwa hoekate manwa leka bạń jive̠t́ daṛeaḱkhan jive̠do̠ḱ reaḱ po̠rho̠ge ce̠t́, se̠ ce̠t́ mo̠tlo̠b?” Mucạt́re e̠ke̠n barahi babe̠rge bhage gõḱṛo̠iće hoyoḱa me̠nte̠i hudis ńam keda. 

 

Mul O̱no̱liạ- Albinus Hembrom

guest
0 Comments
Oldest
Newest Most Voted
Inline Feedbacks
View all comments